Skip to main content

PVV: Handen af van langdurige zorg!

Fleur Agema - Notaoverleg Toekomst Langdurige Zorg

Voorzitter. De ontmanteling van de langdurige zorg staat in de steigers. Dit kabinet kiest ervoor om ouderen en gehandicapten hun zorg af te pakken. Om een wit voetje te kunnen halen bij ome Herman in Brussel gaat de botte bijl in de zorg. 800 verzorgingshuizen worden gesloten, 50.000 thuiszorgmedewerkers en 170.000 hulpbehoevenden verliezen hun baan en thuiszorg, de dagbesteding gaat naar de filistijnen en zieken moeten nog meer zelf betalen.

Bovenop de miljarden bezuinigingen staan er 852 mensen nu op de wachtlijst voor een plek in een instellingen die er langer op staan dan de norm en die geen overbruggingszorg krijgen. Vroeger zouden op dit moment hier een debat over hebben. Nu niet.

Het einde van de verzorgingshuizen is nabij. Dit jaar – 2013 – is de financiering van 24.875 plekken geschrapt, volgend jaar nog eens 26.220 plekken weg. En dat in een tijd van pijlsnelle vergrijzing.... Tegen hulpbehoevende hoogbejaarden wordt door de VVD, de PvdA, het CDA, GroenLinks, D66 en de ChristenUnie gezegd: ga maar onder de brug slapen.

Met het verdwijnen van de verzorgingshuizen verdwijnt er zoveel meer. Ze vervullen een wijkfunctie. Ze leveren bijvoorbeeld maaltijden aan thuiswonende ouderen in de buurt, of organiseren de dagbesteding. En wat te denken van aanleunwoningen. Waar leunen die nog tegenaan, als het verzorgingshuis gesloten is?

Ouderen willen langer thuis blijven wonen, klinkt het te pas en te onpas als een vastlopende cd. Maar het volledig pakket thuis, ik herhaal THUIS, wordt voor deze ouderen onmogelijk gemaakt. In plaats daarvan komt de staatssecretaris met een actieplan langer thuis wonen. In dat actieplan is alleen geen rekening gehouden met de benodigde woningaanpassingen, op het budget voor trapliften, meer ruimte in de badkamer, enzovoorts wordt ook zwaar beknibbeld. Het is om moedeloos van te worden.

Kan het nog bonter? Ja dat kan. De verpleeghuizen komen ook niet zonder kleerscheuren uit de strijd. Zij krijgen te maken met een tariefkorting van 5%. Vorig jaar nog kregen ze er 5% bij, zodat er 12.000 extra medewerkers aangenomen en geschoold konden worden, de zogenoemde Agemagelden. Aan dat voornemen maakt de staatssecretaris hier openlijk een einde. "Dag extra personeel, dag extra scholing. Succes met de immense werkdruk verder." Groeten, Martin.

Een paar jaar terug diende de VVD nog een motie in die stelde dat indien er niet tijdig wordt ingegrepen, het tekort aan zorgverleners één van de grootste problemen in de zorg van de toekomst zal worden en "Handen uit de mouwen in plaats van hand ophouden" was een van hun verkiezingsslogans. Nu zet de VVD in op massale vernietiging van banen.

In het regeerakkoord kondigde het kabinet aan dat de thuiszorg voor 90% zou verdwijnen, een wens van de VVD. Nu is het de helft. Het is alsof je voor je examen een 1 hebt gehaald en in de herkansing een 2, toch wordt het gepresenteerd als een dikke voldoende. De 50.000 thuiszorgmedewerkers die op straat komen te staan en de 170.000 zieken die zonder hulp komen te zitten slaan het examenfeestje over.

De PvdA had een leus over 'sterker en socialer'. Het bleken loze beloftes. Ouderen, gehandicapten en medewerkers in de zorg betalen het gelag, zij zijn het kind van de PvdA-rekening. .

Alsof een visieloze bezuiniging op de huishoudelijke hulp nog niet erg genoeg is, is het ook nog eens ondoordacht. Het is een non-bezuiniging van jewelste. Zieke ouderen vervuilen, vereenzamen en hebben binnen no time meer en zwaardere zorg nodig. De 50.000 mensen die hun baan verliezen gaan minder belasting betalen, hun zorgtoeslag gaat omhoog, hun huurtoeslag gaat omhoog, de uitkeringsafhankelijkheid gaat omhoog en ga zo nog maar even door. Wat er bespaart wordt in potje A moet extra uitgegeven worden uit potje B. Kan de staatssecretaris hier, om met de woorden van Diederik Samsom te spreken, nu eens het eerlijke verhaal vertellen? Kom op, probeer het maar, ik hoop dat de staatssecretaris daarna nog in de spiegel durft te kijken.

De lijst van draconische bezuinigingen lijkt eindeloos. Mensen die korter dan een half jaar verzorging nodig hebben mogen het voortaan zelf uit zoeken. Met een gebroken been onder de douche? "Ach, u bent dan wel 83 maar daar komt u zelf wel uit he?" Met een gebroken pols uzelf scheren? "Geen probleem meneer De Vries, u heeft uw andere hand toch nog!". "Van systemen naar mensen. We gaan maatwerk leveren, kijken naar wat mensen nog wél kunnen." Loze woorden van de staatssecretaris. Nergens wordt dat zo duidelijk als bij de persoonlijke verzorging. Niemand, voorzitter, niemand staat 's ochtends op en bedenkt ineens dat hij het wel prettig vindt als een vreemde hem moet komen helpen met douchen en aankleden.

Iedereen weet dat mensen die langdurig ziek zijn, extra kosten moeten maken. Om hen te compenseren zijn er een aantal tegemoetkomingen. In de bezuinigingsdrift van dit kabinet komt ook de inkomensondersteuning niet ongeschonden uit de strijd. Trots zegt de staatssecretaris dat gemeenten 760 miljoen krijgen om de mensen met een laag inkomen te ondersteunen. Het hele verhaal is dat ze eerst 1340 miljoen in moet leveren. Dat is een half miljard eraf. Deze staatssecretaris toont zich een malafide wisselkantoor. U levert een tientje in en krijgt een vijfje terug.

Gemeenten worden straks verantwoordelijk voor een groot deel van de langdurige zorg. Gezien de zware bezuinigingen is de opgave voor gemeenten onmogelijk. De langdurige zorg wordt een vergaarbak van halve oplossingen. Een lege grabbelton. Hoe pijnlijk dat kan worden werd een paar weken terug al duidelijk. Op 'Groupon', een kortingssite, stond de volgende aanbieding. Ik heb hem uitgeprint en meegenomen, want anders zou niemand mij geloven. Voor 43.000 euro kun je acht jaar lang thuiszorg krijgen. Voorzitter, wat vindt de staatssecretaris hiervan?

De grote vraag is natuurlijk: waarom? Waarom wordt de langdurige zorg ontmanteld? De staatssecretaris schermt met de kosten. De langdurige zorg is hier bijvoorbeeld drie keer zo duur als in Duitsland, en twee keer zo duur als in Frankrijk. Vergelijkingen die de plank volledig mis slaan, want, ook hier, sla de rapporten er maar op na, uiteindelijk betalen we aan de totale zorg evenveel! Wat je schrapt in de care, zie je terug in de cure. Je kunt ouderen en gehandicapten hun zorg wel afpakken, hun vraag naar zorg verdwijnt niet. Dat snapt een kind nog.

Voorzitter, ik sluit af met een oproep aan de staatssecretaris.
Als verdediging voor de ontmanteling stelt Van Rijn dat we met zijn plannen in 2017 nog net zoveel geld uitgeven aan ouderenzorg als nu. Dat is op zich een nobel streven maar waar zijn verweer mank gaat zijn de gekozen maatregelen. Er wordt gekozen rigoureus zorg te schrappen in plaats van de zorg de nodige veranderingen te laten ondergaan. Dagelijks lezen we de berichten over miljarden aan zorgfraude en verspilling, graaiende zorgbobo's, instellingen die bezwijken onder overhead, ergerlijke regels en allerhande andere zaken waarmee de zorgmiljarden over de balk worden gesmeten.
Als de plannen doorgaan, staan we in 2017 bij de scherven van de ouderenzorg terwijl fraude, verspilling en overregulering nog altijd welig tieren. De verkeerde keuzes worden gemaakt. Hoe kan dat? Politieke keuzes berusten voor een groot deel op het oordeel van het Centraal Planbureau (CPB). In verkiezingstijd gaan politieke partijen met hun ideeën naar het CPB en iedereen wil natuurlijk graag een voldoende krijgen voor de houdbaarheid van de overheidsfinanciën in hun verkiezingsprogramma's (CPB, Keuzes in Kaart).
Dat is natuurlijk een goed streven maar hier zit wel een addertje onder het gras. Het maakt van de heer Besseling van het CPB de machtigste man in zorgland. Dat klinkt misschien gek maar dat is het niet. Immers, waar hij een prijskaartje aan hangt, dat zijn de plannen die de weg naar de verkiezingsprogramma's en later het regeerakkoord vinden. Hem valt echter niet te verwijten dat het gemakkelijk is om plannen in te schatten waarmee zorg wordt geschrapt. Bijvoorbeeld, als we landelijk zo'n 1,25 miljard euro uit geven aan thuiszorg en je daar de helft van schrapt dan schrap je 625 miljoen euro. Een bedrag dat gemakkelijk in te boeken is.
Lastiger wordt het om een prijskaartje te hangen aan al die andere megaverspillingen in de zorg. Hoewel we de plenaire zaal van de Tweede Kamer inmiddels tot de nok toe kunnen vullen met rapporten over miljardenverspillingen als het gaat om fraude, regels, megasalarissen en noem maar op, kun je er niet zomaar een bedrag voor inboeken. Vaak is er bijvoorbeeld een wetswijziging voor nodig zoals bijvoorbeeld voor een Balkenendenorm of je moet jaren experimenteren met welke regels er al dan niet weg kunnen.
Dat laatste is dus een veel lastiger begaanbare weg maar wel broodnodig om de zorg weer op de rit te krijgen. Een begin is makkelijk gemaakt met handige barcodes op materialen en het schrappen van ergerlijke regels. De grote slag valt te maken met het goedkoper werken zonder al te veel overhead en bureaucratie zoals de Thomashuizen, Herbergier, Fokuswonen, Buurtzorg en Buren voor Buren nu al doen. Zij werken twintig tot dertig procent goedkoper en hiervoor hoef je niks aan de AWBZ te veranderen, laat staan op te doeken. Tel uit je winst.
Mijn enige vraag vandaag is dan ook de volgende. Staatssecretaris Teeven zegde woensdag toe alle alternatieven voor zijn gevangenisbezuinigingen te zullen onderzoeken, het zou mooi zijn als Van Rijn dat nu ook doet. Maak plannen die de miljardenverspillingen het hoofd bieden, verlos organisaties van hun overhead zodat ze allemaal een kwart goedkoper kunnen werken en kap het woud aan regels. Ga met het CPB praten in plaats van met de rest! Als we dat niet doen is de ouderenzorg in 2017 niet alleen passe, de megaverspillingen bestaan dan gewoon nog. En dat zou eeuwig zonde zijn.