Wetgevingsoverleg Solidariteitsfonds SURE & Europees Garantiefonds

Ik heb de behandeling van deze wet onthamerd, want ze wilden er eerst een hamerstuk van maken, maar ik dacht: het gaat over bijna 25 miljard aan leningen en garanties. Daar ga je toch niet een hamerstuk van maken? Als we over 25 miljard niet meer kunnen debatteren in dit huis, dan kunnen we gelijk de sleutel van onze schatkist aan Brussel geven. Dat is toch nooit de bedoeling? Dus ik ben blij dat we dit debat kunnen hebben.

Het bestaat wat mij betreft uit drie onderdelen: de derde suppletoire begroting en de vijfde. De derde gaat meer over een solidariteitsfonds, geïnitieerd door de Europese Commissie en de vijfde gaat meer over extra steun voor het IMF.

Eerst de derde: het SURE-fonds. De Europese Commissie heeft weer een nieuw fonds voorgesteld, genaamd SURE. Ze wil 100 miljard ophalen op de kapitaalmarkt. Dit vind ik weer zo'n typisch voorbeeld van hoe de Europese Commissie werkt. Ze legitimeert dit fonds op basis van het EFSM-fonds, dat in de vorige crisis is opgetuigd. Het EFSM-fonds was een klein potje van 60 miljard voor landen die echt in de financiële problemen zaten, die moeilijk toegang kregen tot de kapitaalmarkt en die geconfronteerd werden met exceptionele omstandigheden buiten hun schuld. De Europese Commissie heeft toen in het verdrag de mogelijkheid gevonden van een potje voor landen die zelf tijdelijk leningen konden uitschrijven, want het was buiten hun schuld en in exceptionele omstandigheden. Maar nu misbruiken ze dat EFSM als zijnde een precedentwerking voor een SURE van 100 miljard. Zoals we allemaal weten komt er straks een herstelfonds aan van 750 miljard. Dat was nooit de bedoeling. Het was een klein potje om landen te helpen die moeilijk toegang kregen tot de kapitaalmarkt, zoals Ierland destijds in 2010.
Nu gaat het om 100 miljard en 750 miljard, op basis van leningen die de Europese Commissie zelf mag uitschrijven, euro-obligaties, en waar Nederland dan garant voor staat. Ik vind dit een hele slechte en verkeerde trend. Mijn eerste vraag is dan ook: hoe staat het eigenlijk met dat EFSM? Dat was bedoeld voor dit soort dingen. Zijn er landen die vergelijkbaar zijn met Ierland toentertijd en die nu problemen hebben met toegang tot de kapitaalmarkt? Ik ken ze niet. Spanje haalt gewoon geld op met 0,6%; Frankrijk haalt gewoon geld op tegen 0%. Er zijn dus geen landen die moeilijk toegang hebben tot de kapitaalmarkt. Dat hele fonds is wat mij betreft dus ook niet nodig.

Is dit fonds niet ook gewoon begrotingssteun? We hebben toch een no bail-out clausule verzonnen, dat we landen niet zouden helpen met begrotingssteun? Dan worden landen geprikkeld om zelf te hervormen en hun begroting op orde te krijgen. Nu kunnen zij achterover leunen, als de Europese Commissie die landen tegen een hele lage rente voorziet van liquiditeit.
Na het EFSM kwam het EFSF en daarna het ESM, allemaal potten met geld om lidstaten in nood bij te staan. Waarom worden die potten niet gebruikt? Als de nood echt zo hoog is voor een land als Italië, dan had je toch verwacht dat ze allang bij het ESM zouden hebben aangeklopt? Dat doen ze niet. Ze hebben kennelijk geen behoefte aan geld. Vanwaar dan deze pot van 100 miljard, de zoveelste onnodige pot vanuit Brussel?

De enige reden die ik kan verzinnen is dat de Europese Commissie de mogelijkheid wil uitbreiden om zelf op de kapitaalmarkt te kunnen lenen, met de EU-begroting en de lidstaten als waarborg. Het begon met 60 miljard, nu is het 100 miljard en de plannen voor 750 miljard liggen al op tafel. Ik zou tegen deze minister zeggen: we kennen ze inmiddels, daar in Brussel; je geeft ze een vinger en ze pakken je hand.
En het is ook een eerste stap naar een Europees socialezekerheidsstelsel. In de brief wordt wel gezegd dat we daar niet voor zijn, maar dit is wel een eerste stap. Dit is 100 miljard voor WW-uitkeringen in Spanje en Italië. Hoeveel Europees socialezekerheidsstelsel wil je hebben? Als we de Rubicon oversteken richting dit fonds, zijn we ook over richting een Europees socialezekerheidsstelsel. Spanje heeft, zo lees ik in de krant, al een lening van 15 miljard toegezegd gekregen. Het is nog niet eens goedgekeurd door de Kamer of Spanje heeft al 15 miljard gekregen. Italië claimt 20 miljard, nog voordat de inkt droog is.

Voorzitter. Dit is pure begrotingssteun. Wat ik nog veel erger vind, is dat de ECB hier ook achter zit. Zoals we allemaal weten, mag de ECB niet monetair financieren en geen obligaties opkopen van landen. Wat gebeurt er nu? De Europese Commissie schrijft leningen uit namens Italië en de Europese Centrale Bank koopt die straks op. Dan hebben we toch te maken met een rechtstreekse monetaire financiering en wordt de no-bailout clausule met voeten getreden. Graag een reactie.

Voorzitter. Dan de vijfde suppletoire begroting. Ik heb overigens nog meer vragen over het voorgaande, maar de vragen die ik heb, gaat mijn buurvrouw ook stellen, denk ik. Daarom zal ik dat niet doen. In het vorige debat heeft zij die ook gesteld, dus ik neem aan dat zij er nu op terugkomt.
Voorzitter. Het pan-Europese garantiefonds van de EIB is ook zoiets. De EIB wil een fonds van 25 miljard waarmee 200 miljard aan risicovolle projecten gefinancierd kan worden. Nederland staat garant voor 1,3 miljard. Mijn eerste vraag is: welke investeerder gaat 200 miljard aan risicovolle projecten geven? En tegen welke rente? De minister gaat er al van uit dat 20% verlies wordt gemaakt op die investering. Hij boekt zelfs nu op de begroting al een verlies van 260 miljoen bij de uitgaven. Dus nog voordat hij een euro heeft geïnvesteerd en nog voordat hij de garantstelling heeft getekend, is hij al een kwart miljard kwijt. Van Nederlands belastinggeld. Voor projecten die risicovol zijn en waarvan we ervan uitgaan dat ze verlieslatend zijn. Het moet niet gekker worden. Dan krijgen we straks weer allemaal snelwegen die halverwege ophouden, havens waar geen boot aanmeert of geluidsschermen voor koeien. Dan zijn het dat soort projecten die we nu voor 200 miljard gaan financieren om de economie maar een beetje aan de gang te houden. Nederland schrijft nu al een verlies in de boeken van 260 miljoen. Dat kan toch niet? Daar kun je toch niet mee instemmen? Ik snap niet dat dit hier als hamerstuk wordt gepresenteerd. We zijn hartstikke gek in Nederland.

Voorzitter. Dan het IMF. Ook het IMF wil meer geld. Ik vraag me dan ook af waarom dit nodig is. Want de permanente quotamiddelen waren tot nu toe altijd al voldoende. Dus waarom worden per se die tijdelijke middelen verhoogd? De New Arrangements to Borrow worden verdubbeld van 5,7 miljard naar 12 miljard en de bilaterale leningen worden verlengd, terwijl ze nog niet eens één keer zijn aangesproken. Waarom moet die pot worden vergroot, terwijl die nog nooit is aangesproken? Hetzelfde geldt voor het Poverty Reduction-fonds, waar Nederland nota bene al 1,3 miljard aan bijdraagt als een van de weinige landen. Daar gaan we dan 620 miljoen extra aan geven, en dat ook nog als eerste. Niemand heeft dat nog toegezegd, maar Nederland staat weer vooraan. Deze minister staat weer met zijn chequeboek te zwaaien van "mogen wij alsjeblieft meedoen met 620 miljoen voor die armlastige landen, want we doen pas voor 1,3 miljard mee en we doen pas voor 4,5 miljard aan ontwikkelingshulp?". Hou ermee op, zou ik zeggen.

Tot slot Griekenland; ik kan het niet laten. In de vijfde incidentele suppletoire begroting staat een kopje Griekenland, maar de minister heeft daar met geen woord over gerept, terwijl er een heel schokkend bedrag staat. Ik vroeg me af waarom daar niks over wordt gezegd. Probeerde hij een mutatie van deze orde er op deze manier gewoon doorheen te "weaselen"? Het gaat namelijk over 7,5 miljoen dat Griekenland aan rente zou betalen op de bilaterale lening van 3,2 miljard die we in 2010 aan Griekenland hebben gegeven. 7,5 miljoen wordt nu naar beneden bijgesteld naar €250.000. We zouden 7,5 miljoen krijgen. Ik dacht: toch beter iets dan niets op een lening van 3,2 miljard. En nu wordt het naar beneden bijgesteld tot €250.000. Ik heb het percentage berekend: er blijft volgens mij nog geen 10% van over. Hoe is dit te verklaren, vraag ik aan de minister.

Griekenland zou dit jaar ook 42 miljoen gaan aflossen. Is dat al gebeurd, vraag ik aan de minister. Of wordt dat straks ook naar beneden bijgesteld tot €400.000?