Het is goed dat we vandaag nog eens speciale aandacht besteden aan de onterechte bijbetalingen die een groot aantal AWBZ-instellingen van hun bewoners bleek te vragen.

Het is van de zotte dat bewoners van zorginstellingen nog steeds op grote schaal moeten bijbetalen voor normale zaken zoals toiletpapier, dingen die gewoon binnen de AWBZ vallen. Het is niets minder dan diefstal en oplichting, des te erger omdat de slachtoffers zeer kwetsbaar zijn en de oplichters instellingen zijn van wie de slachtoffers vaak volkomen afhankelijk zijn. 

Het is niet voor niets dat mijn collega Agema dit onderwerp er speciaal heeft uitgelicht om er veel aandacht aan te besteden tijdens het laatste verzameloverleg over de AWBZ. Op de agenda van die dag was ook de brief van minister Klink, waarin hij mededeelde dat er werd opgetreden tegen deze overtredingen. Deze brief staat vandaag weer geagendeerd. Op de dag van dat overleg waren ook de verschillende rapportages verschenen, die we vandaag bespreken, over de ondernomen acties tegen de onterechte betalingen. 

Ons trof daarbij vooral dat de NZa het niet ‘opportuun’ had gevonden om gebruik te maken van een van de beschikbare sancties om de wetsovertreders te bestraffen. Alle aandacht zou immers het probleem inmiddels wel hebben opgelost… 

Dit is nog maar de vraag. In dezelfde week als het AWBZ-overleg heeft mijn collega Agema tijdens een werkbezoek nog gesproken met een mevrouw in een verpleeghuis die klaagde dat ze voor haar toiletpapier moest bijbetalen. Onze vrees dat er door alle aandacht minder veranderd is dan we allemaal hopen werd in de aanloop naar dit overleg bevestigd door een bericht van Zorgbelang Nederland. Die organisatie heeft een quickscan gedaan onder 130 mensen die eerder onterechte bijbetalingen had gemeld, en meer dan de helft van die mensen meldde dat sindsdien niets veranderd was. De onterechte bijbetalingen komen nog steeds voor. 

Een passende sanctie zou natuurlijk wel helpen om, zoals minister Klink het formuleerde, het besef van wat wel en niet geoorloofd is te laten neerdalen in de instellingen. 

We delen de mening van de staatssecretaris, dat een boete voor een instelling misschien geen passende sanctie is, omdat je dan de kans loopt dat uiteindelijk de slachtoffers het gelag betalen. Daarom hebben wij in de motie Agema ook voorgesteld dat in geval van onterechte bijbetalingen altijd een sanctie wordt toegepast richting de instelling die het bestuur raakt, en niet de bewoners. We zijn blij dat deze motie door een kamerbrede meerderheid is gesteund, en zijn benieuwd hoe de staatssecretaris hier uitvoering aan gaat geven. Wat ons betreft:  onder curatele plaatsen en desnoods de bestuurders de laan uit sturen! 

Van de huidige sanctionerende mogelijkheden die de NZA heeft lijkt ons het openbaar maken van de namen van de overtreders de meest toepasselijke en effectieve. Maar je zou ook eens kunnen denken aan het ontwikkelen van nieuwe sancties, bijvoorbeeld boetes die worden opgelegd aan overtredende bestuurders persoonlijk. Wil de staatssecretaris onderzoeken wat hier mogelijk is? 

Tot slot een vraag over een formulering in de brief van de staatssecretaris. Zij gaat er van uit dat ‘de NZA formele handhavings-bevoegheden inzet op het moment dat zij overtredingen constateert waarbij andere stappen niet hebben geleid tot beëindiging daarvan’. Is zij het met ons eens dat als, na alle aandacht die we aan dit onderwerp hebben gegeven, nog overtredingen worden geconstateerd de conclusie mag worden getrokken dat die andere stappen niet hebben gewerkt, en dat dus vanaf nu altijd een sanctie volgt?