Notaoverleg Nationaal Programma Onderwijs

Vz,
Allereerst een compliment dat de ministers erin geslaagd zijn om dit omvangrijke steunpakket te realiseren. Ik kan me voorstellen dat het een gevecht is geweest, vooral met de minister van Financiën. Het gaat om veel geld, heel veel geld en de ambities zijn hoog. Aan de andere kant kunnen we ons niet aan de indruk onttrekken dat er hier door de coalitiepartijen een cadeau wordt uitgepakt aan de kiezer. Een gigantisch cadeau van 8,5 miljard euro. Toen ik 250 miljoen vroeg voor een Deltaplan Lezen, werd dat weggehoond. Geen dekking riep men toen. Waar is de dekking nu? Ik weet het. Die is er niet. Die wordt straks opgehoest door de generatie die nu zo genereus wordt geholpen door deze coalitie.
Maar vooruit, de ijzeren logica van verkiezingen dicteert ook dat je hier in campagnetijd niet kritisch over kunt zijn en alleen complimenten mag geven. Dus hierbij een compliment voor de timing van dit debat voorzitter. 17 Maart zijn de verkiezingen.

Als woordvoerder van de oppositieleider PVV ga ik nog een aantal problemen schetsen. U zult daar niet door verrast zijn.
Al jaren zeggen wij dat het onderwijs in een systeemcrisis zit. Vóór het uitbreken van het coronavirus had het onderwijs al te maken met vierdaagse lesweken, onbevoegden voor de klas en zelfs klassen die noodgedwongen naar huis werden gestuurd, omdat er geen leraar te vinden was.
Wij vinden het dan ook enigszins teleurstellend dat er een pandemie voor nodig is geweest om tot het besef te komen dat het onderwijs wel degelijk in een systeemcrisis zit en alleen een allesomvattend plan het onderwijs kan redden.

Maar zorgt dit plan ervoor dat al die kinderen nu wel het streefniveau gaan halen? Het onderwijs was pre-corona al niet in staat om deze leerlingen de basisvaardigheden bij te brengen en wij vrezen dat het steunprogramma voor herstel en perspectief daar geen verandering in gaat brengen. Hoe gaat dit in de praktijk vorm krijgen?
Wij lezen dat voor de zomer van 2021 de eerste interventies worden gestart. Van scholen wordt verwacht dat zij vóór de zomer van 2021, nu dus eigenlijk, inzicht hebben in de cognitieve, executieve en sociale ontwikkeling van hun leerlingen. Waarom dan pas? Wij zitten al bijna een jaar in een mondiale gezondheidscrisis en als we dit lezen, krijgen wij toch de indruk dat dit sneller gerealiseerd had kunnen worden.

Graag een reactie waarom kostbare tijd verloren is gegaan. Waarom hebben al die duurbetaalde organisaties die zich bezighouden met het onderzoeken en promoten van allerlei alternatieve vormen van onderwijs en van de zgn. 21st Century Skills, al die tijd stilgezeten?

Daar komt bij voorzitter, en dat vind ik een opmerkelijke conclusie die we kunnen trekken uit de onderwijsramp die zich nu afspeelt, dat de belangrijkste onderwijscrisis die we zich nu zien ontplooien, naast de stille ramp die zich voordoet als het gaat om het sociale en emotionele welzijn van de leerlingen en studenten, het onderwijskundig een ramp is die zich nu afspeelt van cognitie, een ramp van kennis, van ontbrekende kennis, een ramp van achterstanden in kennis. Zonder die kennis, die aloude kennis, komen we er niet. Dat feit tekent zich nu genadeloos af.
En daarom, voorzitter, zouden wij graag een toezegging zien van de ministers dat de vele onderwijsorganisaties en denktanks die zich bezighouden met zgn. onderwijsvernieuwing worden buitengesloten van dit extra geld. Ze voegen in ieder geval op dít moment niets toe. En dat geld is broodnodig om de kennisachterstanden weg te werken. Onderwijsorganisaties die zich erop beroepen dat kennis er niet meer toe doet, hebben niets te zoeken in dit Nationaal Programma.

Niet voor niets, en ik onderschrijf dat volledig, niet voor niets spreekt de minister in zijn brief keer op keer over “effectieve” interventies, over “bewezen effectieve interventies”.
De minister geeft een belangrijke rol aan de medezeggenschap bij het ontwerpen van de plannen. Ik weet, en de minister weet dat ook, dat medezeggenschapsraden vaak kampen met informatieachterstanden tov hun werkgevers en bestuurders. Ze kunnen vaak niet tegen hen op. Het lijkt mij voor de hand liggen dat de inspectie, of wie de uitrol van het Nationaal Program dan ook gaat monitoren, juist de scholen waar de bestuurders overenthousiast zijn over allerlei vernieuwingen waarin kennis en cognitie als achterhaald worden beschouwd, om die extra alert bekijkt. Ik doel hier op de onderwijsinstellingen die de coronacrisis willen misbruiken in hun streven naar BuildBackBetter, u weet wel, dat streven naar fundamentele vernieuwing. Graag een reactie van de minister. Begrijpt de minister mijn zorg?

Vz, monitoring, evaluatie en verantwoording zullen uiteindelijk gaan bepalen in hoeverre dit plan succesvol gaat zijn. Wij vinden een jaarlijkse voortgangsrapportage aan de Kamer niet genoeg. Wij zouden graag per kwartaal een voortgangsrapportage ontvangen. Wij kunnen immers niet uitsluiten dat het plan onvoldoende effect heeft en om dan pas na een jaar hiervan op de hoogte te worden gebracht, vinden wij afbreuk doen aan de belang van het plan.

Kan de minister een toezegging geven om in ieder geval aan halfjaarlijkse rapportage te sturen naar de Kamer, als een rapportage per kwartaal niet uitvoerbaar is? Graag een reactie.
Vz, de verdere uitvoering en uitwerking van het plan zal plaatsvinden onder begeleiding van een Maatschappelijke begeleidingscommissie. Deze commissie gaat relevante maatschappelijke ontwikkelingen signaleren en het ministerie adviseren over een balans tussen deze ontwikkelingen en het adequaat uitvoeren van dit plan. Wat wordt er verstaan onder verdere uitwerking? Wij veronderstellen dat de Inspectie van het Onderwijs uiteindelijk toezicht gaat houden op de verdeling en besteding van de gelden. Graag een reactie.
Ook willen wij een harde toezegging dat de Doekle Terpstra’s van dit land, met zijn hermetisch gesloten ons-kent-ons circuits, in ieder geval geen rol gaan krijgen binnen deze commissie.

Vz, de minister stelt terecht dat er geen taboes gelden in het nationaal programma. Betekent dat ook dat wij nu direct een moratorium instellen op onnodige onderwijsvernieuwingen zoals curriculum.nu? Dat er per direct een einde wordt gemaakt aan de ramp die zelfontdekkend leren heet? Dat wij nu, in de allergrootste crisis van het onderwijs, eindelijk vol gaan inzetten op een didactiek die aantoonbaar werkt, zoals de methodiek van de directe instructie, de bewezen meest effectieve didactiek, juist voor achterstandsleerlingen, in het volle besef dat het overgrote deel van de leerlingen op dit ogenblik in de categorie ‘achterstandsleerlingen’ geschaard kan worden? Ik hoop het van harte. Laat de uitspraken van de minister niet slechts voor de bühne zijn. Alleen door alle taboes te laten varen, kunnen wij misschien sterker uit deze crisis komen.

Motie Nationaal Programma Onderwijs
De Kamer,
gehoord de beraadslaging,
overwegende dat de door de coronamaatregelen veroorzaakte onderwijscrisis in de eerste plaats een crisis is die gekenmerkt wordt door achterstanden in kennis en kunde,
van mening dat het in de gegeven situatie van achterstanden in kennis en kunde van belang is dat het Nationaal Programma zich richt op herstel daarvan door bewezen effectieve didactieken,
verzoekt de regering om alle niet bewezen effectieve onderwijsconcepten uit te sluiten van financiële toerusting in het kader van het Nationaal Programma
en gaat over tot de orde van de dag.
Beertema