Debat lerarentekort in het basisonderwijs

Voorzitter,

Een goede vriend van mij is leraar in het basisonderwijs. Hij noemt het zelf liever onderwijzer. Hij is iets jonger dan ik en moet nog maar kort. Dan kan hij met pensioen en hij kijkt daar reikhalzend naar uit. Want hij is ongelukkig. Hij heeft zoveel plezier gehad in z’n werk, jarenlang was hij een gepassioneerd onderwijzer. Een leraar met een verhaal, u kent het wel, zo’n omgevallen boekenkast die ontzettend veel wist van geschiedenis, van onze vaderlandse geschiedenis vooral, waar hij spannende verhalen over kon vertellen, een leraar bij wie z’n leerlingen en hun ouders terecht konden, zo’n leraar die je de rest van je leven niet meer vergeet. Lastig was hij ook, vooral de laatste jaren toen hij te maken kreeg met managers en bestuurders die hem en al zijn collega’s, intussen bijna allemaal vrouwen die parttime werken, wilden controleren en bedillen, niet alleen in het wat, maar vooral ook in het hoe. Met methodes, modellen, eindeloze overleggen en vergaderingen. En vooral schriftelijke verslaglegging en verantwoording ondermeer in de vorm van handelingsplannen. Er was geen tijd meer om spontaan met zijn groep de polder in te trekken om lessen biologie te geven in de natuur zelf. Hij weet daar alles van. Hij heeft generaties leerlingen liefde voor de natuur bijgebracht, aan de slootkant, in de polderbossen. Hij legde met zijn leerlingen volkstuintjes aan. Leerlingen begrepen toen pas dat tomaten en aardbeien niet uit een fabriek komen. Maar dat is er al jaren allemaal niet meer bij. Nu schrijft hij in z’n vrije tijd handelingsplannen.

Het onderwijs is ziek voorzitter. Doodziek. Ziek gemaakt door bemoeizucht, regeldwang, bedillende managers, bestuurders en politici. En als ik het heb over politici, dan bedoel ik linkse politici. Want het zijn vooral de PvdA, maar ook D66 en GL die zich het onderwijs hebben toegeëigend in een traject dat in 1968 al werd ingezet. Sinds de mars door de instituties hebben de 68'ers zich meester gemaakt van het onderwijs, ze hebben hoge muren rond het domein opgetrokken waar niemand behalve "ons soort mensen" (zoals Pim Fortuyn ze noemde) overheen komt. Ze beheersen met hun ideologie de lerarenopleidingen en de universiteiten, ze beheersen de grote onderwijskoepels (Den Besten, Rosenmuller, De Graaf, Heerts), ze zitten in elkaars Raden Toezicht, zij zijn de bestuursnomaden die door het land trekken om interimklussen te doen die ze krijgen doorgeschoven door hun linkse vrienden. Vz, we zien een monocultuur, een incestueuze bestuurscultuur die gestold is in links conservatief denken, die niet in staat is om fundamentele veranderingen aan te brengen. En verandering is hard nodig vz. Ik bedoel dan niet de eeuwige grote, allesomvattende hervormingen van “alles moet anders” waarmee de linkse onderwijselite de leraren opzadelt. Het Nieuwe Leren, de Tweede Fase, het Competentieonderwijs, Onderwijs 2032, de Ipadscholen. We moeten juist de andere kant op voorzitter. Gooi al die pedagogen die er niks van kunnen eruit. Gooi alle procesmanagers en vernieuwers de laan uit. We hebben veel te veel van al die mee-eters uit de onderwijsruif, die maar één ding willen: een rokende schoorsteen.

Want waar zijn we aangeland? We zijn aangeland op het punt dat het onderwijs afstevent op een ramp. Een sluipende ramp van grote lerarentekorten.
In het PO wordt in 2020 een tekort geraamd van ruim 4.000 fte aan leraren, oplopend naar ruim 10.000 fte in 2025.
De werkdruk van leraren wordt veroorzaakt door administratieve lasten, niet opgelegd door “Den Haag”, maar door de eigen leidinggevenden. Die moeten daar dus mee stoppen. Maar dat gaan ze niet doen. Wat nodig is, is dat al die boze leraren zelf het heft in handen nemen. Wees boos, maar wees ook zelfbewust, zeg ik tegen alle leraren. Wees trots op je professionaliteit en keer je eindelijk tegen je leidinggevenden die je werk tot een bezoeking maken, een bezoeking van onzinnige regelzucht en controledwang. Ga niet staken, ga niet op het Malieveld staan, want dat helpt niks. ja, een politieke uitspraak voor de bühne van Asscher, die ineens stoere praat uitslaat over hogere salarissen. Maar intussen wel tegen de PVV-motie stemt om schaal LA te vervangen door LB.

Help jezelf, roep ik de leraren op. Met staken raak je de kinderen en de ouders. Doe in plaats daarvan wat mijn vriend deed, over wie ik zojuist vertelde. Hij kreeg een klas overgedragen van een jonge collega die hem heel trots een paar ordners overhandigde: stapels handelingsplannen. Mijn vriend nam ze in ontvangst, liep naar de dichtstbijzijnde container en flikkerde al die handelingsplannen erin. Die heb ik niet nodig, zei hij.
Dat is mijn oproep voorzitter. Stop vandaag nog met onzinnige administratie. Kiep al die handelingsplannen in de container. Weiger ze te maken. Zelfs de staatssecretaris is het ermee eens en dat zal hij in zijn termijn bevestigen. Neem je mooie beroep weer in eigen hand. Ga de polder in als het mooi weer is. Ga gewoon de staartdeling weer doen en de tafels stampen. Zorg voor rust en structuur.
Voorzitter, dat is wat het onderwijs nodig heeft. We hebben een omgekeerde revolutie nodig. We moeten terug naar rust, regelmaat en structuur in de klas. Stoppen met vernieuwingen die het onderwijs alleen maar chaotischer maken. We moeten de leraar het vertrouwen geven dat hem en haar toekomt. ZIJ zijn de echte pedagogen, individueel en als team. ZIJ maken zelf uit wat zinnig is om te registreren en wat niet. ZIJ zijn de professionals die we vooral bezig moeten laten zijn met hun kerntaak: de interactie tussen kind en leraar. Want alleen daar gebeurt het voorzitter.