Commissie Debat Toeslagen

Vriend en vijand zijn het er inmiddels over eens dat het toeslagencircus zijn langste tijd heeft gehad. Het rondpompen van 19 miljard euro aan belastinggeld over 6 miljoen huishoudens is ondoelmatig, inefficiënt en niet zonder risico's. Dat hebben we kunnen zien. Ook het werken met voorschotten klinkt mooi, maar dat is het niet en zeker niet als je moet terugbetalen. Elk jaar komen hierdoor 130.000 gezinnen in de problemen. 1,5 miljoen huishoudens van de 6 miljoen moeten terugbetalen. De angst voor de terugvorderingen, het vele uitzoekwerk, de complexiteit en het gedoe leiden ertoe dat mensen de toeslagen als negatief ervaren, terwijl het eigenlijk iets heel positiefs zou moeten zijn. Je krijgt tenslotte geld overgemaakt van de overheid. Maar 10% vindt het negatief. Veel mensen maken ook helemaal geen gebruik van toeslagen, omdat ze die rompslomp niet willen en ze het risico niet willen lopen dat ze moeten terugbetalen. Dus de angst rondom het terugbetalen en de angst voor de overheid zijn groot.

Het kabinet wil het toeslagenstelsel afschaffen, zo lees ik in het regeerakkoord. Maar het wil niet echt lukken. Er liggen dikke rapporten -- het werd al gezegd -- over het toeslagenstelsel met verbeteringen, opties en alternatieven, maar deze staatssecretaris durft niet door te pakken terwijl ze daarvoor is aangesteld als staatssecretaris voor Toeslagen. Ik heb hier een aantal rapporten bij me. Het zijn de samenvattingen. Er ligt heel veel. Nu wil ze, lees ik in haar brieven van december en van vorige week, de bestaande onderzoeken gaan actualiseren, want die zijn tenslotte twee jaar oud. Ze wil ze gaan aanvullen met nieuwe alternatieven. Is dit soms om de boel te traineren of is dit gewoon omdat ze niet weet wat ze wil?

Een nieuw kabinet mag gaan beslissen en ondertussen zijn de vakministers druk bezig met het hervormen, vereenvoudigen en afschaffen van toeslagen. We zagen het bij de huurtoeslag. Waarom zit Hugo de Jonge die huurtoeslag te hervormen terwijl die straks wordt afgeschaft? Tenminste, dat is het doel vanuit het regeerakkoord. Dus we gaan ze eerst hervormen en daarna gaan we ze afschaffen. En zo werkt iedereen langs elkaar heen. Wie heeft de regie? Ik vroeg het al. De PVV wil ook weten wat de minister concreet gaat doen rondom de toeslagen. Er liggen ten slotte 28 opties vanuit het ibo 2-rapport en 36 beleidsopties in de eindrapportage. Meer onderzoek heeft dus geen zin. Dus waarom weer een tussenrapportage volgend kwartaal en waarom weer een eindrapportage in het volgend jaar? Wat voegt dit toe, vraag ik aan de staatssecretaris.

Tot slot moeten we ook kijken hoe we werken weer lonend kunnen maken, want de marginale druk is volledig uit het lood geslagen en dat is mede het gevolg van de toeslagen. Er wordt beweerd dat we als leraren en verplegers één uurtje per week langer zouden werken het hele tekort zouden kunnen oplossen, maar de vraag is hoe lonend het is om een uurtje langer te werken voor deze groepen. Ik heb het eens berekend, want zo zijn wij dan ook wel weer. Het blijkt dat een leraar met een modaal salaris zonder partner en zonder kinderen die niet 32 maar 33 uur gaat werken, daar zegge en schrijve €15 netto aan overhoudt per maand. Nou, bij McDonald's verdien je meer. Een hele dag werken levert €185 op per maand, dus voor vier dagen extra werken. Het is niet zo gek dat mensen niet langer willen werken, terwijl dat wel een mooie oplossing zou zijn voor de tekorten. Men betaalt meer belastingen en levert ten slotte vele toeslagen in. Dit systeem moet dus op de schop, want het hele toeslagengebeuren zet ook de marginale druk verder onder druk en het versterkt de problemen op de arbeidsmarkt.